امروز در اینجا گرد آمدهایم که از ستارخانها و عزیزانی که در آن زمان مردم را رهبری کردند تا آن دستاوردها از بین نرود، گرامی بداریم.
محمدجواد حق‌شناس و حسن خلیل‌آبادی دو تن از اعضای شورای شهر تهران به همراه غلامحسین تکمیل همایون تاریخدان برجسته و شهردار منطقه ۱۲ صبح روز گذشته در آیین پاسداشت شهدای قیام مشروطه و بزرگداشت آیت‌الله فیروزآبادی که به همت کمیته فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران و انجمن تهرانشناسی و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد، حضور داشتند.
در این مراسم حق‌شناس، رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در میدان بهارستان گفت: امروز، روز امضای فرمان مشروطیت است. امروز رنجها و زحماتی که مشروطهطلبان برای پایان استبداد متحمل شدند به بار نشست و یکی از پرشورترین و در عین حال عقلانیترین قیامهای تاریخ دو سده اخیر در ایران برای حاکمیت قانون و حاکمیت اراده مردم و نقش دادن به حضور مردم در تصمیم‌سازی‌ها با حمایت علما، روشنفکران، بازاری‌ها، مجاهدان و تلاشگرانی که در بیشتر شهرهای ایران شامل، تهران، رشت تبریز، اصفهان و شیراز به نتیجه رسید و مظفرالدین شاه قاجار که به نوعی نماد استبداد خاندان قاجار بود، پذیرفت که بر این همه مجاهدت مردم و علما و مجاهدان و روشنفکران گردن فرو نهد. امروز در میدان بهارستان که در آن روزگار شاهد جنگ بین استبدادطلبان و مشروطهطلبان بود، به یاد عزیزانی که خون دادند و از خود گذشتند تا آینده بهتری داشته باشیم، دور هم جمع شدهایم.
او ادامه داد: امروز جلوی مجلس شورای اسلامی که مهمترین نهاد متولد شده پس از مشروطه است،
گرد هم آمدیم تا به نمایندگان مردم بگوییم که اگر امروز شما آنجا نشستهاید نتیجه بیش از یک قرن مجاهدت و پیگیری مردم ایران است؛ مردمی که هیچ‌گاه از مقابله با استبداد دست نکشیدند. از مشروطه گرفته تا مبارزات دهه ۳۰ تا ۲۲ بهمن که این مردم با تقدیم جوانان خود از مقابله با ظلم دست نکشیدهاند.
حق‌شناس در سر مزار ستارخان نیز به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: در ۱۲۸۵، مجاهدتها، از جان گذشتگیهای جمع بزرگی از فرهیختگان و بزرگان و مردم کوچه و بازار این سرزمین به نتیجه رسید و یکی از بزرگ‌ترین انقلابات و حرکات اجتماعی آسیا را رقم زد. در سال ۱۲۸۵، مظفرالدین شاه قاجار که ۱۰ سال از سلطنتش می‌گذشت، مجبور شد که این تلاش‌ها را به رسمیت بشناسد و فرمان مشروطه را امضا کند و از آن تاریخ، این روز در تاریخ سیاسی ایران به عنوان روز مشروطه پاس داشته میشود. حرکتی که در مقابله با استبداد شکل گرفت و بهرغم اینکه استبداد در آن مقطع مورد حمایت قدرت استعماری روسیه تزاری بود، اما این مردم با پشتوانه مراجع بزرگ به‌خصوص آیت‌الله العظمی خراسانی که رهبری معنوی و مذهبی قیام مشروطه بود و با همراهی بزرگانی از علمای تهران و روشنفکران و بازاری‌ها و مردم عادی این تلاش بزرگ را به نتیجه رساندند.
او یادآور شد: متاسفانه وقتی که محمدعلی شاه بعد از درگذشت پدرش بر تخت نشست، علاوه بر اینکه فرمان مشروطه را امضا کرده بود، عهدشکنی کرد و دورهای را در تاریخ پدید آورد به نام استبداد صغیر که تمام دستاوردهای مشروطه را زیر سوال برد. آنچه به عنوان مجلس شکل گرفته بود و قرار بود براساس قانون اساسی کشور را اداره کند، توسط محمدعلی شاه و حامی او سفارت روسیه به توپ بسته شد.
این عضو شورا متذکر شد: این دوره استبداد صغیر با قیام آزادی‌خواهان پایان یافت. دو تن از رهبران آزادی‌خواهان، ستارخان و باقرخان هستند که از تبریز حرکت کرده و به همراه آزادی‌خواهان بختیاری و گیلان وارد تهران میشوند و نتیجه این همت ملی، شکست استبداد بود و این‌چنین محمدعلی شاه به سفارت روسیه پناه برد و سپس تبعید شد و پسرش احمدشاه بر تخت نشست. امروز در اینجا گرد آمدهایم که از ستارخانها و عزیزانی که در آن زمان مردم را رهبری کردند تا آن دستاوردها از بین نرود، گرامی بداریم.
دکتر غلامحسین تکمیل همایون نیز تشریح کرد: امروز در ۱۴ مرداد ماه گرد آمدهایم تا از شخصیتی تجلیل کنیم که به راستی نقشی تعیین‌کننده در نهضت مشروطه داشت و صمیمانه در شرایط نامطلوبی جان باخت و فداکاری کرد. این مرد بزرگ کسی بود که آزادی را برای تمام ملت ایران میخواست و دیدی تنگ‌نظرانه نداشت. وقتی در استبداد صغیر به او گفتند که تهران چه اتفاقاتی افتاده، از تبریز به تهران آمد و تا پای جان ایستاد و در پارک اتابک مجروح شد. او میتوانست در هرم قدرت باشد اما اهل این کارها نبود و با اینکه سواد آکادمیک نداشت اما عشق به میهن داشت و همه چیز را برای ملت ایران میخواست و مانند افرادی نبود که در برخی نقاط ایران با نگاههای قومگرایانه به پا خاستند و شکست خوردند. ستارخان این‌چنین نبود و از بلوچستان تا آذربایجان و از خراسان تا خوزستان محبوب مردم بود چراکه همه چیز را برای ملت ایران میخواست.
او یادآور شد: هنگامی که روسها به او گفتند پرچم روسیه را از خانه خود بیاویز تا در امان باش، نپذیرفت و گفت، میخواهم هفت دولت زیر پرچم ایران باشد.
اعضای شورای شهر در این آیین به مزار شیخ محمد خیابانی، ستارخان و آیت‌الله طباطبایی رفتند همچنین بازدیدی از مسجد آیت‌الله فیروزآبادی انجام و از سردیس آیت‌الله فیروزآبادی رونمایی شد.
