▪️نویسنده:
▫️محمد عتیق‌پور
▪️تعداد صفحات:
▫️۱۷۶ صفحه
▪️ترتیب انتشار:
▫️چاپ اول | ۱۳۷۹
▪️ناشر:
▫️نشر شریف
- درباره کتاب:
یکی از مهم‌ترین رویدادهای سیاسی و اجتماعی در سالهای ابتدایی دهه ۱۳۲۰، به ماجرای معروف به بلوای نان مربوط است. واقعه‌ای که دست اندرکاران حکومت آن را برای مهار آزادی و ایجاد محدودیت‌های اجتماعی ایجاد کردند و خیلی زود از کنترل آن‌ها نیز خارج شد و به یک فاجعه اسفناک منجر شد
کتاب حاضر، از منظر یکی از شاهدان عینی وقایع آن روز نوشته شده است. نویسنده صمن باز روایتِ خاطرات خود از آن روز، در بخش نخست کتاب به تحلیل ماجرا و زمینه‌های بروز آن اشاره کرده و وقایع را تا حد ممکن تحلیل نموده است.
- پیشگفتار
به شش اصل بود کار صاحب قلم
کمال و عفاف و ثبات قدم
نباشد جبون و مطیع درم
نویسد حقایق، نه بیش و نه کم
یکی از رخدادهای خشونت بار تاریخ تلخ و شیرین کشور ما، در گذشته نزدیک که فراموشی آن گناهی بزرگ، واسازی و بازگویی آن درس عبرتی است جهت جلوگیری از ماجراهایی این چنین سهمگین و تأسف آور، حوادث اسف‌انگیزی است که در آذر ماه ۱۳۲۱ در تهران اتفاق افتاده که سردمداران آن زمان، سعی داشتند شدت و علل آن در جامعه مطرح نشود.
فاجعه فاحشی که در جریان آن بیش از هزاران نفر از مردم بیگناه کشته مجروح، ناقص العضو یا دستگیر و زندانی شدند. واقعه‌ای ساختگی که برای محروم ساختن مردم از اظهار عقیده و جلوگیری از آزادی به دست آمده، نخست از دانش آموزان معصوم استفاده کردند. سپس اوباش و سربازان شاهی را به جان بی‌گناهان انداختند، دکاکین شهر را غارت کردند مجلس شورای ملی را تخریب و جراید را به کلی توقیف نمودند.
در این کتاب سعی شده چگونگی شکل گیری، ماجرا علل واقعی و آثار شوم آن بررسی و به سادگی بیان شود تا نسل جوان و آیندگان بدانند که مردمان کشورمان در طول مبارزه برای کسب استقلال و آزادی و تحصیل شرایط لازم برای زیستن از چه کوره راههای تنگ و تاریکی گذشته‌اند تا به وادی وسیع اما پر سنگلاخ موجود رسیده‌اند
در گذر تاریخ و روال رویدادها، چه بسیار حوادث مرارت بار کوچک و بزرگ گریبانگیر مردم میهن ما شده است که حاکمان وقت روی آن سرپوش گذاشته و اجازه نداده‌اند آن چنان که واقع بوده به نظر و آگاهی همگان برسد. و راویان تاریخ هم نخواسته یا نتوانسته‌اند آن را بررسی و بازگویی نمایند، یا آن را معمای لاینحل، و پرده ضخیم تاریکی نوشته‌اند و زمان هم گرد فراموشی روی آن پاشیده است.
«حادثه مخوف» و در عین حال عجیب روز هفدهم آذر ۱۳۲۱ از جمله حوادث سیاسی و تاریخی کشور ماست که سالهای سال ماهیت آن به صورت معمایی غیر قابل حل باقی ماند…؛ و این معما هنوز هم اجباراً بایستی به خاطر رعایت مصالحی [؟!!] لاینحل باقی بماند…» (فرخ، ۶۱۲.۶۱۳).
پرده ضخیمی روی وقایع ۱۷ آذر کشیده شد و اسرار این ماجرا در اختفا و تاریکی ماند…» (مکی، ۳۳۹/۸).
روشن ساختن مسائل مبتلا به مردمی و میهنی که به سرنوشت عده زیادی از انسانهای زحمتکش مربوط میشود و اثرات عمیق عمومی و اجتماعی دارد وظیفه‌ای است بس مقدس.
هر کس به قدر دانش و دانستن موضوع در پیدا کردن و پیراستن علل اصلی چنین مسائلی مسئولیت دارد و میباید به گفته‌ای نوشته ای، اقدامی و انجامی در راه روشن ساختن سایرین مبادرت ورزد تا مردم بیشتر آگاه شوند و مجریان مصلح جامعه مواظب تکرار آن باشند.
بررسی صحیح و دقیق رویدادهای مهم اجتماعی از ریشه و آبخورهای گوشه و کنار آن، کاری است تحقیقی که با تفحص، جمع آوری و تدوین نظریات و اسناد معتبر میسر است؛ اما طبیعی است که همه حوادث نویسان و لیه مورخان نسبت به یک واقعه بزرگ میهنی و مردمی، دارای دیدگاه یکسان و همسو نیستند؛ هر کس از زاویه‌ای و عقیده ای، بررس موضوع است؛ متأسفانه اسناد دولتی هم جنبۀ طبقاتی دارد؛ بدین معنی که در زمان و مکان معینی توسط مجریان مسئول و مقید یا منحرف و مقتدر به صورت مستند در می‌آید.
لذا تبادل آراء و تطابق نظرها میتواند تا اندازه‌ای حقیقت را روشن و راه را برای کشف و درک علل آن‌ها راهنما باشد.
در این نوشتار کوتاه از گفته‌ها و نوشته‌های متفاوت و بعضی متضاد متقدمان استفاده شده، امید که توانسته باشیم ریشه‌های این حادثه مخوف» را عریان نموده و «پرده ضخیم را تا مرز حقیقت کنار بزنیم. شاید درسی و عبرتی باشد برای جلوگیری از مسائلی نظیر، در آینده.
نویسنده که هنگام جوانی در جریان جار و جنجالهای خونین آذرماه مجروح و مدتی بستری گردید حیفش آمد که آن توطئه و علل آن، برای آیندگان نامکشوف بماند لذا پیش از واپسین، دم علاوه بر مشاهدات عینی با کمک نوشتار نویسندگان آن مقوله این مقاله را تدوین و تقدیم می‌دارد، تا جوانان امروز و آیندگان فردا با شناخت ریشه این قبیل مسائل در گذشته تاریخ پر مخاطره وطن، در زندگی حال و آینده با دید باز و فکر روشن و عبرت گیری از گذشته گام بردارند.
تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
م. ع
فهرست مطالب
▪️ بلوای نان
▫️ اشغال ایران
▫️ ریشه و انگیزه جنگ‌ها
▫️ عوامل اصلی بلوا
▫️ مردم و مجلس
▪️خاطرات
▫️ روزی که کشته شدم
