خیابان لاله زار یک قرن پیش ازاین شیک‌ترین خیابان تهران بود. تهران مدرن با لاله زار معنی می‌شد. از جنب و جوش آن در دوره مشروطه که بگذریم، در دوره پهلوی اول این خیابان به شدت توسعه یافت و ساختمانهای زیبای دو و سه طبقه در دو طرف آن محوری را ایجاد کردند که طبقه پائین ساختمانهایش همه مغازه‌های شیک و متنوع بود. از پارچه‌های فاستونی و فاخر برای لباسهای زنانه- که به خیاط خانه‌ها در جاهای دیگر شهر سپرده می‌شد-، تا پارچه‌های فرنگی برای کت و شلوارهای مردانه که خیاطخانه‌های خیابان لاله زار برای آقایان خوش لباس و کارمندان دولت می‌دوختند. من گاهی با پدرم به پرووهای سه‌گانه کت و شلوار می‌رفتم. و خوب یادم است حال و هوای شیک و جذاب آن روزگاران را. در کنار آن، کلاه فروشی ها، عینک فروشی ها، لوازم آرایش و زینت آلات زنانه و مردانه- دکمه سر دست، گیره‌ی کراوات. . – در لاله‌زار زیاد بود.
در کنار این کسب و کار روزانه، لاله‌زار مکان جذاب سینما و تئاتر هم بود. گروه هائی از مردم تهران که اوقات آزاد و تفریح و گردش خود را در فضای لاله‌زار می‌گذراندند، از حوالی عصر به سمت لاله‌زار می‌رفتند تا قبل از ورود به سالن سینما یا نمایشی که می‌خواستند ببینند، ساعتی هم در کافه‌ای بنشینند یا در طول خیابان لاله زار ویترین گردی کنند، از آیبتا شکلاتی بخرند، یا پاساژها را بگردند. اما از همان زمان، در کوچه هائی کمی پائین‌تر از خیابان جمهوری امروز، سه کوچه هم بودند که بطور جدی‌تری به تمام خانمهای تهرانی مربوط می‌شدند، و هنوز که هنوز است گروه‌های کثیری از زنان تهرانی از گروه‌های مختلف اجتماعی را به خود جذب می‌کنند. اسم این کوچه‌های پیاده و شلوغ زنانه از اول تا به امروز: کوچه برلن، کوچه مهران و کوچه رفاهی بوده و هست.
کوچه مهران از کوچه‌های قدیمی پایتخت‌مان است که حدود ۲۰۰ متر طول دارد، بین خیابان سعدی و لاله زار واقع شده و درست در امتداد کوچه برلن قرار دارد. شاید هم بشود گفت کوچه مهران خواهر دوقلوی کوچه برلن هست! امروز، اکثر مغازه‌های آن لباس مجلسی زنانه و همچنین لباس عروس می‌فروشند و پاساژ سه دهنه معروف مهران نیز بورس پارچه است. البته مغازه‌های دیگری مثل کیف و کفش و همچنین لباس مردانه هم در این کوچه پیدا میشود. در وسط کوچه هم بساط دست فروش‌ها برپاست. اما تفاوتی که اینجا با کوچه برلن دارد اینست که کوچه مهران با چترهای رنگی زیبا تزئین شده و اگرچه از این کوچه چتری‌ها در تهران وجود دارد، – مثل کوچه مهرناز و کوچه تمدن-، اینجا اما به خاطر قرار گرفتن در دل لاله زار و بافت تاریخی تهران، جذابیت دیگری دارد. گلی ترقی در کتاب خاطرات پراکنده از کوچه مهران می‌نویسد: «سر کوچه مهران یک مغازه دکمه فروشی است. همه چیز دارد از تور عروس گرفته تا جوراب‌های نایلون و زیرپوش خارجی». خانمهای تهرانی از دیرباز هر چه می‌خواستند را در این کوچه‌ها پیدا می‌کردند. و امروزه اگرچه اندک نزولی در کیفیت اجناس آن‌ها دیده میشود، اما هنوز سرزنده، شلوغ و پابرجا هستند.
در کوچه برلن بیشتر کاپشن‌های مردانه و لباسهای بچگانه و زنانه زمستانی و شال سرهای بافتنی و روسری‌های زنانه، و نیز جوراب‌های گرم و ضخیم رنگارنگ از در و دیوار بیشتر مغازه‌ها آویزان است. اما کوچه مهران، در امتداد کوچه برلن، در سال‌های گذشته به بورس خرید لوازم عروس و داماد تبدیل شده و همین باعث شده تا معروفیت آن دو چندان شود. همچنین تمامی لوازم مربوط به خنچه عقد و دفترهای عقد و نقل و نبات گل وجود دارد و همچنین در این راسته فروشگاه‌های لباس عروس دیده میشود.
آنچه این دو کوچه را مورد توجه قرار می‌دهد، بافت قدیمی و نام معروف منطقه است که در گذر زمان بعنوان مرکز خرید و محل گذران اوقات فراعت شهروندان تهرانی و مسافران شهرستانی مشهور بوده است. همانطور که اشاره شد، تا پیش از انقلاب این محله علاوه بر اینکه بعنوان یکی از مراکز خرید و مشهور تهران محسوب می‌شد، قطب فرهنگی و هنری شهر نیز بحساب می‌آمده بطوریکه اکثر سینماها و تئاترهای شهر تهران در این منطقه واقع شده بودند. در راسته خرید لوازم عروس و داماد کوچه مهران زوج‌های جوان به همراه خانواده‌هایشان زیاد دیده می‌شوند و همچنین یکی از دغدغه‌های مردم ما در زمان ازدواج، خرید وسایل عروسی است. به عقیده بسیاری از تهرانی ها، بهتر است این وسایل در کنار هم در یک راسته قرار بگیرند تا یک زوج بتوانند همه خریدشان را در یک روز انجام دهند.
تاثیر وجود این سه کوچه «برلن» – که از کنار سفارت آلمان شروع میشود-، «مهران»، و «رفاهی» – که بیشتر خرازی‌ها و وسایل لباس عروس و خیاطی را در خود دارد، – در سرزندگی محله لاله زار مشهود است. خوبست با طراحی شهری بهتر و بهبود امکانات رفاهی در این محدوده، شهرداری و مالکین و کسبه در بوجود آوردن محیطی بهتر برای سپری کردن ساعاتی خوش برای مراجعین، امکان ماندگاری و استفاده از امکانات رفاهی در این محدوده از محلات لاله زار و جمهوری را برای تمام شهروندان تهرانی ارتقا دهند. و باعث شوند سنت خرید خانوادگی در لاله زار برای بانوان حفظ گردد
- منبع: هفته نامه نیم روز | شماره ۴ | ۱ اسفند ۱۴۰۰ | صفحه ۱۶
