- نویسنده: ️محمد ولی‌زاده
- مترجم: –
- ناشر: ️انتشارات بامداد نو
- مشخصات چاپ: اول | اسفند ۱۳۹۷
- تعداد جلد: ۱
- شمارگان: ۱۰۰۰ نسخه
- تعداد صفحه: ۳۲۸ (به همراه تصویر)
- قیمت: ۱۰۰ هزار تومان
اهمیت همایون شهنواز تنها به دلیل ساخت سریالی ملی به نام «دلیران تنگستان» نیست؛ افزون بر روایت قیام تنگستانی‌ها، دشتستانی‌ها و دیگر مردمان دلیر و غیور جنوب کشور و ثبت جانفشانی‌ها و رشادت‌های آنان، حافظ و خالق رئیس‌علی دلواری هم هست. درست است که همایون با خواندن «دلیران تنگستانی» مرحوم محمدحسین رکن‌زاده آدمیت به صرافت ساخت این سریال افتاد؛ اما خیلی‌ها تا پیش از آن چنان‌که باید رئیس‌علی و دیگر دلاوران آن دیار را نمی‌شناختند. گرچه نباید اهمیت رسانه و تصویر را به نسبت کتاب در این شهرت و عالمگیری از نظر دور داشت؛ اما توفیق شهنواز در شیوۀ نگارش و روایت ستودنی او از این دلیرمردان خود حدیث دیگری است که به ماندگاری رئیس‌علی و هم‌رزمانش منجر شده است (البته نباید حضور و همراهی زنده‌یادان منوچهر آتشی و محمد بیابانی و همچنین شهرنوش پارسی‌پور را به‌ویژه در نوشتن دیالوگ‌ها نادیده گرفت) در یک کلام باید گفت اگر امروز شخصیتی پرآوازه به نام رئیس‌علی دلواری را می‌شناسیم، فقط و فقط مدیون همایون شهنواز هستیم و بس.
این کتاب در چهار بخش اختصاص به یادنامه‌ای برای همایون شهنواز دارد. در بخش اول کتاب پنج نوشتار آمده که سه نوشتار مربوط به سکانس‌هایی از آثار اوست. اولین نوشتار این بخش زندگی‌نامۀ خودنوشت همایون شهناز است.
فصل دوم کتاب اختصاص به گفتگوهایی با همایون شهناز دارد. در یکی از این گفتگوها، شهنواز دربارۀ فیلم «دلیران تنگستانی» می‌گوید: «من در این فیلم کوشیده‌ام در قالب رابطه‌ها حوادث، تعالیم مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و به طور کلی آنچه را که انسان با آن درگیر است، تحلیل کنم. برای مثال باید دربارۀ صحنۀ تجاوزی که در داستان ششم بود یادآور شوم که نه صرفاً به خاطر ایجاد صحنۀ جالب برای تماشاگر، بلکه برای آوردن تمثیلی از ماجراهایی بوده است که در آن، جنوب و سراسر این مملکت روی می‌داده. زنی بدون آگاهی سیاسی از اوضاع و احوال زمانه نمی‌تواند حضور اردوگاه انگلیسی‌ها را در جوار منزلش بپذیرد و حملۀ سرباز انگلیسی به منزل او، برای تصاحبش، دقیقاً از نظر من کوششی است برای تحلیل مفهوم تجاوز که به صورت پرداخت‌های معمول در قالب تصویرهای سینمایی ارائه می‌شود». (ص ۴۱)
در فصل سوم کتاب، پنج نوشتار دربارۀ مجموعۀ «دلیران تنگستان» آورده شده و فصل پایانی کتاب، اختصاص به نوشتارهایی دربارۀ زندگی، خاطرات و هنر همایون شهنواز دارد.
در پیوست اول کتاب، عکس‌ها و اسنادی از شهنواز آورده شده و در پیوست دوم عکس‌هایی اغلب منتشرنشده از پشت‌صحنۀ سریال «دلیران تنگستان» آورده شده است.
فهرست مطالب کتاب
فصل اول: همایون شهنواز به روایت همایون شهنواز:
- زندگی‌نامۀ خودنوشت/ همایون شهنواز
- بخش ابتدایی فیلم‌نامۀ «دلیران تنگستان» / همایون شهنواز
- سکانس آغازین از آخرین فیلم‌نامۀ «در شب سرد زمستانی» / همایون شهنواز
- سکانسی از مجموعۀ تلویزیونی «روزهای به‌یادماندنی» / همایون شهنواز
- گذشته‌ها نگذشته/ همایون شهنواز
فصل دوم: گپ‌وگفت‌های دیگران با همایون شهنواز:
- حرکت یک نهر بی‌شکل/ فیروزه میزانی
- آنان دستشان از خاک بیرون است/ علی شیرازی
- بیش از آنچه که لازم بود به انگلیسی‌ها حمله کردم! / هومن ظریف
- کار تاریخی نیاز به دانش تاریخی دارد
فصل سوم: دلیران تنگستان:
- برداشت کلی/ همایون شهنواز
- دلیران تنگستان/ منوچهر آتشی
- نامۀ وارده به مقالۀ «دلیران تنگستانی» / عبدالرسول تنگستانی
- فرنگیا وداندسن/ خدر فقیه
- نقش جنوب در انقلاب مشروطیت/ منوچهر آتشی
فصل چهارم: دربارۀ همایون شهنواز:
- رازهای دیوارنبشته‌ها/ احمد آرام
- لبخندهای کودک ۸۰ ساله/ حبیب احمدزاده
- همایون، درختی تناور/ شهرام اسدی
- ماهی در آب/ نهال تجدد
- دیدار در کوه نمک/ آریادخت جهانبخشان
- رسالت شهنواز/ محمدجواد حق‌شناس
- «شهنواز» ی که به…/ خدایار خاقانی
- تاریخ خاموش/ مهرزاد دانش
- همایون، مصداق تنهایی خردمندان/ امیر دژاکام
- تکه‌گوشه‌ای به مانانام، همایون شهنواز خالق «دلیران تنگستان» / حسین دهقانی
- گونه‌ای سفر به انتهای زمان/ سیدعلی روحانی
- همایون؛ یک رسانۀ کامل/ شاهناز شهنواز
- همایون، دایی درویش من/ شیرین شریف‌زاده
- در سوگ همایون: دوست، هم‌کلاس، همسایه و برادرم/ شهباز شهنواز
- آن روزهای به‌یادماندنی/ اردشیر صالح‌پور
- انگار هیچ‌وقت کمک نمی‌رسد…/ امیر صدری
- حق نداریم شهنواز را فراموش کنیم/ ایرج صغیری
- آموزگاری که سوختن و ماندن را یاد داد و رفت/ سارا عابدی
- روایتی دیگر/ مهدی قنبر، مینا غرویان
- مردی که دلیران تنگستان را بر صحنۀ تلویزیون برد/ سعید مستغاثی
- سردار باغ اسرارآمیز/ فریور معیری
- دلیران تنگستان و سیاست هویت/ حمید مؤذنی
- دربارۀ مجموعۀ «دلیران تنگستان» / فیروزه میزانی
- فقیرترین ثروتمند دنیا/ دیانا نیک
- قدم زدن با عشق در چهارمحل/ محمود یوسفی
پیوست ۱: عکس‌ها و اسناد
پیوست ۲: عکس‌هایی اغلب منتشر نشده از پشت صحنۀ سریال «دلیران تنگستان»
