- نام‌های باستانی استان تهران
- نویسنده: مصطفی پاشنگ
- ناشر: نویسنده
- نوبت چاپ: اول
- شمارگان: ۱۰۰۰ نسخه
- تاریخ چاپ: ۱۳۹۶
- تعداد صفحات: ۴۱۲
مقدمه
این درست است که زمینه سخن در این کتاب نام‌های باستانی استان تهران است. اما گوهر سخن ژرف ساخت زبان پارسی است، زبانی که چندین هزار سال گزارش کننده فرهنگ مردم ایران زمین بوده و اکنون هم هست. اما در این زمینه باید باور کرد که ما از روزگار امروز که به گمانه روشن است به روزگاری به دیرینگی چند هزار سال که دیدگاهی تیره و تاریک است، نگاه کرده‌ایم و یا از نیمه روشن به تاریکی و تم نگریسته‌ایم. و با دیدگاهی تیره و دانش امروزی و پژوهش‌های میدانی و کتابخانه‌ای به داوری و بررسی سال‌های دور فراموش شده پرداخته‌ایم. بی‌گمان اگر با این دیدگاه به زبان پارسی و یا نام‌های باستانی ایران بزرگ که اندام‌های بنیادین زبان پارسی کنونی نامیده می‌شود، نگاه شود. می‌شود هزاران گونه گمانه‌پردازی کرد و از آن گمانه‌پردازی‌ها کتاب‌های فراوانی نوشت و یا می‌توان کتاب‌سازی کرد و نوشت چه کسانی در چه روزگاری و در چه کتابی چه نوشته‌اند و یا چه کسانی درست و یا چه کسانی نادرست نوشته‌اند.
نارساتر از همه این دیدگاه‌ها آن است که بدون بررسی و پژوهش، گروهی از این دیدگاه‌ها را بسته به نیاز و روند زندگی خود پذیرفت و به یک باور فرمایشی رسیده و به درست بودن آن پافشاری کرد. یا می‌توان زبان را از فرهنگ سوا کرد و دست‌ابزاری برای گرایش‌ها و خواسته‌ها دانست. بی‌گمان اگر چنین باورهایی فراگیر شود. یا گویشوران و دست‌اندرکاران فرهنگ و زبان و آموزش‌دهندگان زبان به این باورها برسند، زبان در بن بست زبانی گرفتار آمده است. زیرا که اندیشیدن در زمینه زبان به بن بست رسیده است و زبان پارسی که هسته آن از (نوا + خرد) ساماندهی شده است. خرد از هسته زبان گرفته می‌شود و یا اندیشه از زبان سوا می‌شود و گویشوران زبان در زمینه زبان خود نمی‌اندیشند. مانند اینکه گویشور زبان و یا دانش اندوخته در زمینه زبان از خود نمی‌پرسد واژه (گمان) چگونه ساخته شده است و یا چرا نام این کلان شهر را تهران و نام آن کلان شهر دیگر را کرج و یا چرا آن میدان را ونک نامیده‌اند.
ناگفته نماند که گروه این نام‌های باستانی اندک نیست. در چهار استان از ایران بزرگ [استان تهران. استان میانه (مرکزی). استان خوزستان و استان لرستان] تا کنون نزدیک به ۷۷۵۰ نام باستانی با تکیه بر پژوهش‌های میدانی گسترده شناسایی شده است و در یک پژوهش میدانی گذرا و با تکیه بر انگارش زبان (ریاضی و زبان)، به گمانه پیش از بیست هزار نام باستانی شناسایی شده است؛ که ژرف ساخت این نام‌ها اندام‌های بنیادین زبان پارسی است. این نام‌های باستانی یا واژگان را هم اکنون مردم ایران بسته به کوچک و بزرگ بودن شهرها و روستاها هر روز چندین بار به زبان می‌رانند و بخش بزرگی از زبان و فرهنگ مردم ایران نامیده می‌شود. اما این نام‌های گوهریک و یا ژرف ساخت زبان پارسی به بهانه نام بودن از زبان کنار گذشته شده است و اگر هم بخواهیم بدون پرده پوشی بگوییم. ما بنیاد و شالوده زبان پارسی را کنار گذاشته‌ایم و به واژه سازی‌های خنده‌دار از آمیختگی زبان پارسی با زبان تازی نشسته‌ایم. زیرا اندیشه و اندیشیدن را از زبان گرفته‌ایم یا اینکه زبان پارسی را که از پیوند (نوا + خرد) است، خرد را رها کرده و نوا را چسبیده‌ایم. هنگامی که اندیشیدن در زمینه زبان به بن‌بست رسید بی‌گمان زبان پارسی از زمان هم جا خواهد ماند.
در چنین روندی زبان پارسی پاسخ‌گوی نیاز گویشوران خود نیست. در این کتاب نزدیک به ۱۳۰۰ نام باستانی که هنر خردورزی نیاکان مردم امروز این سرزمین‌ها است، شناسایی و ریشه‌یابی شده است. آیا این ۱۳۰۰ اندام زبانی در ادبسار امروز به کار گرفته می‌شود؟ اگر چنین است ادبار و روند آموزش و هنر نوشتن همگام با فرهنگ مردم امروز ایران زمین است و مردم امروز ایران در زمینه فرهنگ و زبان خود به اندیشه نشسته و زبان خود را با زمان هماهنگ کرده و فرهنگ امروز خود را گزارش می‌کنند. اما اگر چنین نیست و زبان ادبیک امروزی با نزدیک به ۶۰ درصد واژه‌های بیگانه، بدور از فرهنگ مردم این مرز و بوم راهی دگرگونه می‌پیماید. بی‌گمان خرد زبان کنار گذاشته شده و آن زبان گویشی دست‌ساز و نوپا خواهد بود. زیرا که زبان بدون ژرف ساخت گویش خوانده می‌شود. از سویی نمی‌توان گفت که استان تهران تنها همین ۱۳۰۰ نام باستانی را داشته است. بی‌گمان شمارگان نام‌های باستانی تهران بسیار افزون‌تر است و شمار فراوانی از آن نام‌ها چنان به فراموشی سپرده شده است که من نتوانستم ردپایی از آن نام‌ها بیایم. شاید از ناتوانی من بوده. بی‌گمان در شناسایی و ریشه‌یابی این نام‌های باستانی، اندک نادرستی‌هایی به چشم خواهد خورد. اما نه آنچنان که از هسته زبان و یا چهارچوب انگارش زبان (ریاضی و زبان) به دور باشد. اما هر چه هست من شاگرد فرهنگ چند هزار ساله این سرزمین هستم، نه استاد فرهنگ این سرزمین. می‌توان کمتر خرده گرفت و این شاگرد را راهنمایی کرد. زیرا که در پژوهش‌های تن‌فرسا و پر هزینه میدانی دست یاری نبود. اما آنچه که یافته و در این کتاب نوشته شده است، آن نیست که بگوییم گذشته چه بوده است. می‌گوییم اکنون هست و فرهنگ مردم امروز این سرزمین است که دیرینگی چند هزارساله دارد و آنچنان ارزان هم به دست نیامده است. نیاکان مردم این سرزمین‌ها برای نگهداری و نگهبانی از این فرهنگ چند هزارساله جنگ‌ها کرده و کشته‌ها داده‌اند و رنج‌ها کشیده‌اند و بارها زندگی آنان به آتش کشیده شده است پس باید به آن بها داده شود و من نگارنده و پژوهشگر هم شادمان از آنم که توانسته‌ام گوشه‌هایی از این فرهنگ گرانسنگ را از زیر بار گرد زمان بیرون آورده و به تماشا بگذارم. به امید اینکه مردم این سرزمین هم با نگاهی به درخشش فرهنگ خود با پژوهش بیشتر بر بالندگی فرهنگ ایران زمین بیفزایند.
فهرست مطالب
پیش گفتار
فرگرد یکم
- بخش یکم: پهرست نام‌های باستانی شهرها و روستاهای شهر تهران
- بخش دوم: نام‌های باستانی شهرها و روستاهای استان تهران
فرگرد دوم
- بخش یکم: پهرست نام‌های باستانی کوه‌های استان تهران
- بخش دوم: نام‌های باستانی کوه‌های استان تهران
فرگرد سوم
- بخش یکم: نام‌های باستانی استان تهران و فرهنگ مردم این سرزمین
- بخش دوم: تهران
- بخش سوم: شاهنامه و نام‌های باستانی استان تهران
- بخش چهارم: دگرگونی در نام‌های باستانی استان تهران
- بخش پنجم: دیرینگی استان تهران
- بخش ششم: آیین‌های باستانی در سرزمین ری باستان و ایران
- بخش هفتم: آیین‌ها و دیدگاه‌های دانشمندان و نویسندگان
- بخش هشتم: آیین‌ها و فرهنگ
- نمادهای آیین مهر
- نمادهای مهری
- نمادهای دیوسانی آیین مهر
- بخش نهم: آناهیتا و زبان پارسی
فرگرد چهارم
- بخش یکم: زبان و زمان و فرهنگ
- زبان پارسی پیش از تاخت و تاز تازیان
- الف: نام‌های باستانی ساخته شده از تکواژ هسته‌ای و آریایی سن (san) – = آموزش
- ب: نام‌های ساخته شده از تکواژ هسته‌ای و آریایی (ری) = درخشان
- پ: نام‌های ساخته شده از تکواژهای هسته‌ای و آریایی‌گی و جی = زندگی
- بخش دوم: نام‌های باستانی ساخته شده از تکواژهای هسته‌ای در استان تهران
- نام‌های باستانی استان تهران ساخته شده از تکواژهای ریشه‌ای و آریایی زبان پارسی
- کاربردی‌ترین تکواژهای آریایی هسته‌ای و ریشه‌ای زبان پارسی
- ساختمان نام‌های باستانی پارسی
- پهرست فرگرد چهارم
- بخش سوم: سخنی کوتاه در زمینه نام‌های باستانی خیابانها و کوچه‌های شهر تهران
- بخش چهارم: شهر تهران از چهار دهه پیش تا اکنون
- بخش پنجم: نام‌های باستانی بخش ۱ تهران (شمران)
- جشن‌های کهن ایران زمین
- بخش ششم: نام‌های باستانی رواسان (لواسان)
- بخش هفتم: نام‌های باستانی شهر تهران بخش ۳ تهران
- دروس (darus)
- دیرینگی دروس از دیدگاه باستان‌شناسی
- قلهک (Kul-hak)
- قیطریه (Keytariye) (گی ترایه)
- نمایه‌ها (یاری نامه‌ها)
این کتاب با شماره ۴۲۳۲ در کتابخانه تخصصی تهرانشناسی موجود است. جهت مطالعه این اثر می‌توانید کد کتاب از طریق شماره تلفن ۰۹۱۹۵۶۸۹۶۱۱ (در شبکه اجتماعی تلگرام یا ایتا) ارسال فرموده تا هماهنگی لازم صورت پذیرد.
