• امروز : پنج شنبه - ۶ دی - ۱۴۰۳
  • برابر با : Thursday - 26 December - 2024
::: 330:: 0
9
نگاهی کوتاه به زندگی و کار موشق سارواریان:

زندگی در هیاهو، مرگ در سکوت

  • کد خبر : 5371
  • ۲۲ مرداد ۱۴۰۳ - ۱۸:۴۶
زندگی در هیاهو، مرگ در سکوت
آتلیه سروریان نقش مهمی در اعتلای هنر گرافیک و تبلیغات نمایش و سینما ایفا کرد. برادران سروری در این آتلیه تحول شگرفی در طراحی صحنه و دکور سینما و تئاتر ایجاد کردند. اوج هنر آن‌ها در ساخت دکور در سینما مربوط به فیلم شب نشینی در جهنم (۱۳۳۶) است.

دفترهای تهران | لاله زار | مرتضی رحیم نواز | Morteza Rahimnavaz |موشق سارواریان به همراهی برادر بزرگترش ناپلئون سارواریان، از پیشگامان گرافیک و صنعت تبلیغات در ایران هستند و به ویژه او، به عنوان طراح صحنه و دکور نقش موثری در ارتقاء کیفیت آثار سینمایی در بخش‌های صحنه‌سازی و دکور ایفا نموده است.

موشق که به همراه برادر، نام خانوادگی خود را برای ارتباط‌گیری بیشتر جامعه به سروری تغییر داده بود، در ۲۵ بهمن ۱۲۸۹ در تهران به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را خود را در این شهر سپری کرد و سپس در سال ۱۳۰۶ راهی ارمنستان شد تا تحصیلات تکمیلی‌اش را در رشته علوم اجتماعی و سیاسی ادامه دهد. علیرغم رشته تحصیلی، با انتشار کاریکاتورهای مختلف در روزنامه‌های تفلیس، نخستین گام‌های خود را برای ورود به عرصه‌ای که بعدها در آن نام‌آور شد، برداشت.

پس از پایان تحصیلات به نشریه نورهاسکر (خوشه‌های نور) پیوست و سردبیری این نشریه را که توسط مادرش اداره می‌شد، بر عهده گرفت. مادرش مارگریت هاروتونیان علاوه بر اداره این ماهنامه مصور، بنیان نخستین کودکستان ارامنه ایران را نیز بنا نهاد. موشق در این زمان، علاوه بر سردبیری و طراحی تصاویر نشریه، نویسندگی و کارگردانی چند اثر نمایشی در حوزه کودک و نوجوان را نیز بر عهده گرفت.

همزمان با فعالیت موشق، برادر بزرگترش که تحصیلات عالی خود را در سال ۱۳۰۱ در رشته نمایش در ارمنستان به پایان برده بود، به فعالیت‌های گرافیکی و تبلیغاتی روی آورد و در سال ۱۳۰۹، پس از چند تجربه موفق در زمینه ساخت دکور، طراحی صحنه و طراحی سردر تماشاخانه‌ها، دست اندرکار تاسیس آتلیه‌ای در خیابان لاله‌زار شد. موشق نیز پس از مدت کوتاهی به برادرش پیوست و به همراه یکدیگر بنیان یکی از مهم‌ترین کانون‌های گرافیکی و تبلیغاتی پایتخت را گذاشتند.

تجربه طراحی کاریکاتور برای روزنامه‌های تفلیس و تصویرسازی برای نشریه مادرش به ایجاد بستری برای نوع خاصی از تبلیغات تجاری در ایران انجامید. او به همراه برادرش در آتلیه تازه تاسیس خود شروع به ساخت انیمیشن‌های تجاری کردند. کارگردانی و فیلمبرداری این آثار بر عهده آوانس اوگانیانس قرار داشت.

آتلیه برادران سروری همانگونه که پیش‌تر بیان شد، به صنعت سینما به صورت ویژه توجه داشت. علاوه بر ساخت دکور و طراحی صحنه، آن‌ها پیشگامان طراحی پوستر فیلم وتابلوهای سردر سینما و تماشاخانه‌ها هستند. همچنین طراحی لوگو و برندسازی محصولات تجاری از دیگر فعالیت‌های این دو برادر ارمنی است. اساسا ورود موشق به عرصه سینما و نمایش از دریچه تبلیغات بود. طراحی پوستر بعدها به طراحی صحنه و ساخت دکور و در نهایت ساخت فیلم انجامید.

دفترهای تهران | جمع خوانی درباره تهران | موشق سروری | موشق ساواریان | شب نشینی در جهنم | آتلیه سروریان نقش مهمی در اعتلای هنر گرافیک و تبلیغات نمایش و سینما ایفا کرد. برادران سروری در این آتلیه تحول شگرفی در طراحی صحنه و دکور سینما و تئاتر ایجاد کردند. اوج هنر آن‌ها در ساخت دکور در سینما مربوط به فیلم شب نشینی در جهنم (۱۳۳۶) است که موشق سروری علاوه بر کارگردانی اثر، طراحی و ساخت دکور آن را نیز بر عهده داشت. این فیلم از لحاظ جلوه‌های ویژه و ساخت دکورهای عظیم و متنوع از جهنم و دنیای پس از مرگ، در نوع خود بی‌نظیر بود و در هنگام اکران، بسیار مورد توجه منتقدین و تماشاگران قرار گرفت. این نوآوری و بلوغ دکورسازی در مقیاس سینمای آن روز ایران، شاهکاری بود که نام برادران سروری را در صنعت دکورسازی و صحنه‌آرایی در سینمای ایران جاودانه کرد.

موشق ساخت دکور صحنه را از سال ۱۳۲۲ برای نمایش‌های تماشاخانه‌های لاله‌زار آغاز کرد. اگر دهه ۱۳۱۰ برای او دهه گرافیک بود و تبلیغات بود، در دهه ۱۳۲۰ به نمایش روی آورد و در ابتدا به طراحی صحنه و ساخت دکور برای آن‌ها پرداخت. در این دهه برای اغلب نمایش‌های به صحنه رفته در تماشاخانه تهران دکور ساخت و بسیاری از نمایش‌های لاله‌زار با اعلان‌ها و پوسترهای او و برادرش به مخاطبین معرفی شدند. علاو. ه بر این امور، موشق به اجرای نمایش هم علاقه نشان داد و چند نمایش در تالار زرتشتیان به صحنه برد. بعدها با کمک همکاران خود گروه تئاتر نو را بنیان گذاشت و چندین نمایش با این گروه به روی صحنه برد.

دهه ۱۳۳۰ برای برادران سروری دهه ورود به سینما بود. موشق نخستین فیلمش را در این دهه با نام مهتاب خونین در سال ۱۳۳۴ برای استودیو میثاقیه کارگردانی کرد.

مهم‌ترین اثر سینمایی موشق، شب‌نشینی در جهنم (۱۳۳۵) نام دارد. در این فیلم، او علاوه بر ساخت دکور، کارگردانی اثر را هم بر عهده دارد. البته این مسئولیت در نیمه کار به دلیل اختلاف نظری که میان موشق و مهدی میثاقیه به وجود می‌آید، به کارگردان جوانی به نام ساموئل خاچیکیان سپرده می‌شود. همین اختلاف نظر است که در نهایت باعث می‌شود تا موشق، استودیوی خود را تاسیس کند.

دفترهای تهران | جمع خوانی درباره تهران | موشق سروری | موشق ساواریان | سروری فیلم | به این ترتیب است که در سال ۱۳۳۹ شرکت فیلمسازی «سروری فیلم» بنیان گذاشته می‌شود. فیلم سینمایی آقا جبار در پاریس نخستین اثری است که در این استودیو تولید می‌شود. فیلم تحت تاثیر موفقیت نمایش حاجی جبار ساخته می‌شود، اما علیرغم استفاده از هنرپیشه مطرحی چون عزت‌الله وثوق، موفقیت آن را در گیشه تکرار نمی‌کند. با این وجود سروری در این فیلم تجربیات ارزشمندی در زمینه ساخت دکور و صحنه‌آرایی به دست می‌آورد.

موشق سروری در مقام کارگردان، فیلمنامه‌نویس و دکوراتور اثر دیگری به نام شاهنامه آخرش خوشه (۱۳۴۰) می‌سازد و پس از سینما دور شده و به فعالیت‌های گرافیکی خود رسیدگی می‌کند. غیر از آثاری که موشق کارگردانی آن‌ها را بر عهده داشته است، او به عنوان سازنده و طراح دکور با اسماعیل کوشان در فیلم زندانی امیر (۱۳۲۷) و با شاهرخ رفیع در فیلم رستم و سهراب (۱۳۳۶) همکاری دارد.

از فعالیت‌های موشق پس از خداحافظی با سینما اطلاع چندانی در دست نیست. او در دو دهه پایانی عمر خود در هیچ پروژه ثبت شده‌ای حضور پیدا نکرد و احتمالا در همان آتلیه لاله‌زار به انجام امور تبلیغی و آموزش هنرجویان گرافیک مشغول شد. سال‌های بی‌رونقی لاله‌زار در دهه ۱۳۵۰، بر فعالیت او نیز سایه افکند، به ویژه که در سال ۱۳۴۹ برادرش ناپلئون از دنیا رفت و موشق مهمترین همراه و همکار خود را از دست داد. عاملی که می‌توانست دهه پایانی عمر او را به خانه‌نشینی تبدیل کند.
مرگ موشق سروریان در ۲۲ مرداد ۱۳۶۰، پایان یک عمر فعالیت نوگرایانه و پیشرو در هنر گرافیک، ساخت دکور و طراحی صحنه در ایران است. پایانی که البته به معنای فراموشی او در تاریخ هنر ایران نخواهد بود.

لینک کوتاه : https://daftarhayetehran.com/?p=5371
  • نویسنده : مرتضی رحیم‌نواز
  • 279 بازدید

نوشته های مشابه