خانه معین التجار بوشهری (حاج محمد دهدشتی شاهرخ ) که قدمت آن به دوران قاجاریه باز می‌گردد، یکی از مهم‌ترین خانه‌های تاریخی تهران است که علیرغم آنکه در ۱۵ تیر ۱۳۹۴ با شماره ثبت ۳۱۲۷۳ به فهرست آثار ملی افزوده شده، از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست.
این خانه در کوچه بوشهری در خیابان لاله زار واقع شده است. معین التجار بوشهری، یکی از تاجران معتبر ایرانی است که به نمایندگی بازرگانان و تاجران در دوره اول راهی مجلس شورای ملی شد. همچنان که در دوره سوم این مجلس نمایندگی مردم بوشهر را بر عهده داشت. نقش وی در تبیین حقوق ایران از خلیجفارس و پاسداری‌اش از این نام در برابر تحریف‌های رایج شده در آن زمان بسیار ستودنی است. او خدمات بسیاری در کارنامه دارد که شرح مختصر هر یک از آن‌ها از این متن خارج است. به ویژه نقش او در ساخت و توسعه راه آهن قابل بررسی و انکار ناشدنی است.
معین التجار پس از آنکه در سال ۱۲۷۷ راهی تهران شد، بخش مهمی از اراضی مربوط به باغ لاله‌زار را خریداری کرده و در آن چندین عمارت بزرگ برای خود و فرزندانش بنا نمود. این اراضی که در حدفاصل خیابانهای سعدی جنوبی و لاله‌زار گسترده بود، در مجموع بالغ بر ۳۰ هزار متر مربع می‌شود. بدین ترتیب معین التجار را بایستی یکی از بزرگترین مالکان خیابان لاله‌زار بدانیم. طبیعی است که چنین فردی در عمارتی زندگی کند که به فراخور جایگاه و اعتبار او طراحی و ساخته شده باشد. خانهای که متاسفانه امروز رو به ویرانی گذاشته و از شکوه گذشته آن خبری نیست.
عمارت معین التجار در دو طبقه بنا شده است. طراحی این عمارت بسیار به طراحی خانه قوام السلطنه (موزه آبگینه و سفالینه) شبیه است. نمای خانه با آجرهای طرحدار تزئین شده و زیبایی آن به حدی بود که کمتر خانه اعیانی می‌توانست با آن برابری کند.
طبقه همکف عمارت به میهمانان و مراجعین کاری صاحبخانه اختصاص داشت. این طبقه نوعی میهمانخانه به شمار می‌آمد که در آن این امکان فراهم بود تا از درباریان، میهمانان ویژه خارجی و سیاستمداران برجسته پذیرایی مناسبی صورت پذیرد. معین التجار حتی از پادشاهان قاجاریه نیز در همین بخش از خانه خود پذیرایی میکرد.
خانه مشتمل بر اتاق‌های متعدد است. بخشی از این اتاقها ویژه میهمانان و امور کاری معین التجار و برخی دیگر به سکونت افراد خانواده و خدمه ساختمان اختصاص داشت.
سقف خانه به صورت شیروانی بوده و در پوشش آن از تیرهای چوبی استفاده شده است. چوب اساسا در بافت معماری و نمای خانه نقش مهمی دارد، جدا از دربها که با تغییر کاربری ساختمان از مسکونی به اداری آهنی شده است، در بیشتر اجزاء ساختمان از چوب استفاده متعدد شده است. از جمله در پلکان مرکزی و سقف آن که با تزئینات چوبی قاب‌بندی شده و شامل گره‌بندی و انواع اشکال هندسی میباشد.
از دیگر عناصر تزئینی خانه می‌توان به گچ بری‌های آن اشاره نمود که نمونههای ارزشمندی از تلفیق این هنر ایرانی با هنر نقش برجسته کاری در معماری اروپایی است که به ویژه در قابهای تزئینی، پیش بخاری‌ها و سقف خانه نمود پیدا کرده است.
جدا از نقش برجسته، نقاشی نیز جایگاه ارزشمندی در تزئینات ساختمان دارد به ویژه در اتاق موسوم به اتاق نقاشی در طبقه اول با آثار زیبایی که بر دیوار نقش بسته مواجه هستیم. اغلب این آثار نفیس برگرفته از هنر نقاشی در نقاط مختلف جهان است و شیوه یکسانی در ترسیم آن‌ها به کار نرفته است.
جدا از عمارت اصلی، در بخش از محوطه باغ ساختمانی دو طبقه برای استفاده و سکونت خدمه ساخته شده بود که در حال حاضر به صورت تخریب شده رها مانده است.
پس از مرگ معین التجار در سال ۱۳۱۲، خانه توسط وارثانش تفکیک شده و بخش مهمی از آن به معرض فروش گذاشته شد. از جمله عمارت شاه‌نشین آن است که به مالکیت اداره کل شهربانی درآمد. به این ترتیب خانه اعیانی معین التجار برای مدتی به عنوان اداره شهربانی مورد استفاده قرار گرفت. مدتی نیز اداره مبارزه با مواد مخدر در این عمارت مستقر شد. این روند پس از انقلاب اسلامی نیز ادامه یافت تا اینکه خانه به دلیل‌عدم رسیدگی مناسب، فرسایش و تخریب بخشهایی از آن غیر قابل استفاده تشخیص داده شد. با این وجود این ساختمان ارزشمند همچنان در تملک بنیاد تعاون نیروی انتظامی باقی ماند.
تغییر کاربری منزل به یک مجموعه نظامی، صدمات فراوانی به ساختمان وارد آورد. از جمله به تغییراتی منجر شد که استحکام و زیبایی خانه را دستخوش خود قرار داد. از جمله این موارد تعویض درب‌های چوبی ساختمان با درهای آهنی و تغییراتی در فضای داخلی بنا است. همچنین می‌توان به پوشانده شدن نقاشیهای بسیار ارزشمند دیوارهای خانه با روکشی از چوب و گچ اشاره نمود.
