بیمارستان امیراعلم که در سال ۱۲۸۶ به پیشنهاد دکتر امیرخان امیراعلم بنیان گذاشته شد را بایستی یکی از قدیمی‌ترین بیمارستان‌های فعال ایران به شمار آورد. این بیمارستان که در بدو فعالیت با نام «مریضخانه نسوان» شناخته می‌شد. ضمن ارائه خدمات در بخش زایمان و درمان برخی بیماریهای بخش زنان به ویژه امراض مقاربتی و بهداشت فردی، به امر آموزش نیروهای کادر درمان در رشتههای پرستاری و مامائی نیز مشغول بود.
دکتر امیراعلم نبود مرکز تخصصی بیماریهای زنان را یکی از عوامل مهم در مرگ و میر مادران به ویژه در هنگام زایمان و یا در سنین جوانی میدانست و معتقد بود با بهداشت زنان و دختران، جامعه گام بلندی به سوی سلامت عمومی بر خواهد داشت. تا پیش از تاسیس مریضخانه نسوان در تهران، حداقل یک مریضخانه تخصصی زنان در مشهد به نام دارالشفاء در جوار مسجد گوهرشاد فعالیت داشت. در برخی از بیمارستانها نیز خدمات محدودی به بیماران زن ارائه می‌شد. امیراعلم با تجربههای بدست آمده در این خصوص عزم خود را برای افتتاح یک درمانگاه تخصصی زنان در تهران جزم کرد.
پیشنهاد طرح شده توسط دکتر امیراعلم توسط مرتضیخان ممتازالملک که وزارت معارف را بر عهده داشت، در جلسه دولت در تاریخ ۲۹ جمادیالثانی ۱۳۳۴ (۱۳ اردیبهشت ۱۲۹۵) طرح و به تصویب رسید. به همین منظور و برای ساخت این بیمارستان از محل بدهی ارباب جمشید به دولت، زمینی از املاک او انتخاب و در اختیار وزارت معارف قرار گرفت.
پس از ساخت عمارت مریضخانه نیز دولت اجازه استخدام دو قابله اروپایی را به وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه صادر نمود. اما به دلایلی این امر میسر نشد و در نهایت درمانگاه زنان تحت نظارت زنی به نام «فراسکینا» که ساکن تهران بود و دیپلم قابلگی از اروپا را نیز داشت فعالیت خود را آغاز کرد. بخش دیگری که همزمان مورد بهره‌برداری قرار گرفت، بخش کحالی (چشم پزشکی) و داروخانه بود.
بدین ترتیب مریضخانه نسوان با بودجه‌ای بالغ بر۲۰۰ تومان فعالیت خود را تحت مدیریت علیرضا مهذبالسلطنه آغاز کرد. علاوه بر این بودجه برخی از رجال و خیرین نیز اعانات و مبالغی برای تجهیز، تامین دارو، درمان بیماران مستمند و اداره بیمارستان کمک میکردند.
هنوز چندسالی از افتتاح این مریضخانه نگذشته بود که در سال ۱۲۹۵ وزارت معارف پیشنهاد تاسیس یک زایشگاه با امکانات ویژه را مطرح ساخت. دو سال بعد در ۱۴ مهر ۱۲۹۷، بخش تخصصی زایمان مریضخانه با هفت تخت، به ریاست دکتر علیرضا بهرامی به بهره‌برداری رسید. بعدها بخش‌های درمانی دیگری چون جراحی، عمومی و اطفال نیز به این مریضخانه افزوده شد.
یکی دیگر از بندهای مهم طرح شده در پیشنهاد امیراعلم به آموزش زنان برای امور درمانی، پرستاری و مامایی اختصاص داشت. حضور موثر زنان در کادر درمان، ضمن افزایش کیفیت خدمات‌رسانی، باعث می‌شد تا روند درمان زنان با مقاومت کمتری مواجه شود و حساسیت حضور پزشک مرد بر بالین بیمار از میان برود. از این رو تعلیم و آموزش زنان برای بخش‌های مختلف درمان در دستور کار قرار گرفت. به گونه‌ای که تنها در سال نخست تعداد ده داوطلب زیر نظر مادام فراسیکنا به عنوان قابله آموزشهای لازم را دیدند.
مریضخانه نسوان در سال ۱۳۱۹ تحت نظارت و مدیریت دانشکده پزشکی قرار گرفت و نام آن نیز همزمان به بیمارستان زنان تغییر یافت.
در سال ۱۳۲۲، با تاسیس بیمارستان زنان در خیابان شاهرضا (انقلاب اسلامی)، خدمات درمان زنان از مریضخانه به این بیمارستان منتقل و به جای آن بخش‌های درمانی گوش، حلق و بینی، چشمپزشکی، اطفال و دندانپزشکی جایگزین شد. همچنین به پاس تقدیر از بانی آن، نام مریضخانه نسوان به بیمارستان دکتر امیراعلم تغییر یافت.
هم اکنون این بیمارستان تاریخی و مهم از بخش‌های گوناگونی چون گوش، حلق و بینی، داخلی، بیماریهای عفونی، کلیه، مغز و اعصاب، قلب، جراحی عمومی، جراحی پلاستیک، پاتولوژی، تصویربرداری و… برخوردار است. همچنین مراکز درمانی متعددی در نقاط مختلف شهر تحت نظارت این مجتمع بیمارستانی قرار دارد که از جمله آن‌ها میتوان به ساختمان جدید بیمارستان امیر اعلم در خیابان سعدی و بیمارستان مروستی در خیابان نوفل لوشاتو اشاره نمود.
